Gesprek met ontwerper Tiago Bettencourt van de Espaço 62 workshop

Tiago vertelt ons alles over zijn kunst, zijn technieken en het leven in zijn atelier. Het is een plek om te delen, waar veel te bespreken valt en veel inspiratie te vinden is. Meer vertel ik niet, want het praten laat ik liever aan Tiago over:

Wat doe je in deze workshop? 

Ik ben schilder en ik maak vrij veel keramiek en sculpturen. Ik ben strikt genomen geen keramist, maar ik vind het leuk om het materiaal te boetseren en ik teken ook. 

Je geeft cursussen. Geef je elke week les?

Ik geef les in beeldhouwen en boetseerklei, maar niet in grote of houten beelden, omdat ik graag in hout wil werken maar niet genoeg ruimte heb.

Hoeveel studenten heb je?

Nu heb ik er vier en sommigen zijn Frans, anderen Portugees. Dat is interessant omdat het verschillende mensen met verschillende achtergronden binnenbrengt. De ervaring van de docent is altijd verrijkend. Ik leer veel van mijn studenten en elke student brengt zijn of haar eigen ervaring mee. 

Kun je ons iets vertellen over deze zwart-wit werken?

Het is krassen, ik beeldhouw graag en zelfs op papier. Het oppervlak is helemaal zwart en dan kras ik erop met een speld, naald of beitel.

Is het zoiets als linografie?

In zekere zin, maar het medium is gewoon papier, met een speciaal ontworpen kartonnen doos. Dit is het principe van transferdruk. Het wordt meestal gedaan voor wetenschappelijke illustraties, het is een eenvoudigere techniek dan etsen en het geeft een geëtst effect.

En wat voor soort kunst is het, aangezien sommige stukken dicht in de buurt van Egyptische kunst komen?

Mijn werk is een beetje crossdisciplinair, dus ik gebruik allerlei soorten kunst in mijn werk, zoals film en literatuur. Ik haal invloeden uit verschillende kunsten en verwerk ze vaak in mijn werk. Het is een manier om de wereld te zien, het is mijn manier om de wereld te zien. Het is mijn taak om mijn werk door te geven en ik hou van alle technieken. Soms gebruik ik houtskoolkrijt, klei, encaustiek of pigmenten. Ik maak tempera-stukken, wat de oudste schildertechniek is. De Romeinen en de Egyptenaren onder het Romeinse Rijk gebruikten temperaschilderkunst, zoals in de Fayum-portretten, die Egyptische grafkunst zijn. Deze gezichten, geschilderd in de oudheid en gevonden in de Fayoum regio van Egypte, werden gemaakt met behulp van deze techniek. Het is een heel oude techniek en ik wilde echt duurzame materialen gebruiken, zoals encaustiek en natuurlijke pigmenten. Deze materialen zijn veel minder giftig dan de hedendaagse materialen zoals klei en natuurlijke lijm. 

Hou je van ouderwetse technieken?

Ik hou van stabiele technieken zoals papier en hout. Ik gebruik geen harsen en kunststoffen, ik wil mijn werk zo eco-duurzaam mogelijk maken, er is al genoeg vervuiling in de wereld. Ik hou van de kracht van kwetsbare kunst en ik wil mijn vingerafdruk of voetafdruk op het werk zien.

Alleen al aan je werk kun je zien dat je graag je handen gebruikt.

Precies, dat is de essentie van mijn werk. Als beeldhouwer moet je het stuk aanraken, je moet het tekenen en dan moet je het in drie dimensies maken. Je conceptualiseert ook de omgeving rond de sculptuur. Voordat je het werk maakt, moet je een gevoel voor ruimte hebben, want het is een 3D-object, en grootte speelt ook een rol. Je kunt het vanuit verschillende hoeken bekijken, waardoor de indruk verandert. Het effect kan verschillen afhankelijk van waar je rondom het werk staat. 

Als je naar je sculpturen kijkt, zou je denken dat ze in vrede zijn, heel kalm.

Ja stil, misschien heb je gelijk want ik hou van mensen die mediteren en stil zijn. Het is het verhaal van de integriteit van de persoon, het zijn alle mogelijkheden van onze reizen in ons hoofd. Het is als een droom, je kunt over dit stuk dromen. Ik stel mezelf de vraag: hoe verbeeld je een droom in een sculptuur? Deze gemoedstoestand helpt me. 

Als je het hebt over literaire inspiratie, werk je dan aan verbeelding door middel van verhalen? 

Ik hou erg van de verhalen van Jules Verne of Jonathan Swift, zoals Gulliver's Travels. Deze verhalen blijven me bij als een draad en ik meng ze met andere verhalen, zodat het net een denkbeeldig recept is dat vorm krijgt. Zoals het werk "Les lunes", dat ik van klei heb gemaakt en aan het einde heb gewaxt, en dat eruitziet als steen, terwijl het eigenlijk gewoon klei is. 

Sommige van mijn werken zijn figuratief, andere meer abstract, weer andere meer architecturaal, weer andere meer symbolisch. In feite hangt alles ervan af, het zijn werken uit verschillende tijdperken. Het is transversaal omdat het mijn leven is, het is de manier waarop we blijven veranderen, evolueren zoals de werken. We veranderen in onze smaak en in onze kunst.

Werk je meer met beeldhouwen of schilderen?

Beide en ik gebruik ook papier, ik kras op het papier, soms lijm ik het papier. Soms vind ik hout op straat en hergebruik ik het als een gerecycled object. Mijn werk gaat over alles om me heen, mensen, dingen, films. Ik maak verhalen en ook al lijken mijn werken hetzelfde thema te hebben, ze hebben geen verband met elkaar. Het zijn verhalen en elk werk probeert zijn eigen verhaal te vertellen. Iedereen kan zijn eigen hypothetische verhaal creëren.

Waar werk je momenteel aan?

Ik boetseer een menselijk lichaam. Ik maak nu voorstellen, het is nog vroeg, gewoon om te zien. Ik laat me ook inspireren door oude boeken, academische boeken zijn altijd nuttig. Ik wijs de academie niet af. Ik ben een hedendaagse kunstenaar, maar ik kan oude technieken en oude kennis niet afwijzen. Net als schrijvers moet je de klassieken kennen om eigentijds te kunnen schrijven, anders ga je gewoon realistisch schrijven en verlies je betekenis. Dat is mijn standpunt, ik vind dat we moeten creëren met inhoud.

OK, een beetje zoals de schone kunsten! Werk je niet in afzondering zoals sommige kunstenaars?

Kunst is heel eenzaam werk. We moeten ons afzonderen in ons werk, zelfs als je mensen om je heen hebt, is het erg eenzaam. Artistieke afzondering is interessant omdat je tijdens het creëren kunt mediteren. Kunst vereist meditatie, het is een goede oefening die ik elke dag doe.