Wie was de Markies van Pombal?

Een groot Portugees politiek figuur, de Markies van Pombal (Marquês de Pombal in het Portugees) troont boven het oude Lissabon. Als ambassadeur en vervolgens minister, leverde zijn optreden de toorn op van een deel van het Portugese volk. Hoe werd deze man, tussen machtsmisbruik en vernieuwend beleid, een belangrijke figuur in de Portugese geschiedenis?

Het begin 

Marquês de Pombal werd geboren als Sebastião José de Carvalho e Melo op 13 mei 1699 in Lissabon. Hij groeide echter op in de universiteitsstad Coimbra, waar hij dankzij zijn familie naar de universiteit ging en rechten, geschiedenis en politieke wetenschappen studeerde. Hij gaf echter zijn studie op om een militaire carrière te beginnen, die hij ook opgaf. 

Dankzij zijn familie begon hij een diplomatieke carrière. In 1738 werd hij benoemd tot ambassadeur in Groot-Brittannië. Zeven jaar lang leerde hij het diplomatieke beroep in Londen. In 1745, teruggekeerd naar Lissabon, werd hij ambassadeur in Wenen om het conflict tussen paus Benedictus IV en de Oostenrijkse koningin Maria Theresia te helpen oplossen. De Portugese koningen waren een van de weinige hoop voor het oplossen van het conflict dat het Heilige Roomse Rijk overspoelde. 

Zijn bevestiging 

Bij de dood van koning Dom João V werd Marquês do Pombal benoemd tot staatssecretaris van Buitenlandse Zaken. Dit was een beslissende positie die hem in staat stelde zijn macht te gebruiken. Hij begon met beleid en hervormingen die gedurfd waren voor die tijd. Hij richtte verschillende bedrijven op die de zaken van het Portugese koninkrijk zouden monopoliseren en de handelsbetrekkingen van het land zouden opbouwen. Hij verhinderde ook de export van goud naar Engeland.

Toen de vraag naar portwijn sterk daalde, nam de markies van Pombal de handel in portwijn over. Dankzij het bedrijf Companhia Geral da Agricultura das Vinhas do Alto DouroAan het eind van de 19e eeuw bedong hij het monopolie op de productie van portwijn voor Engeland en Brazilië. Vervolgens bakende hij het productiegebied van de Douro af met 335 granieten merktekens, "marcos pombalinos" genaamd. Tenslotte heeft hij de wijnen gerangschikt naar kwaliteit. De vinhos de feitoria, de beste wijnen uit de wijngaarden, mochten worden verkocht in de buitenlandse handel, tegen hoge prijzen. 

De wijngaarden die de beste wijnen produceren, genaamd vinhos de feitorias, hebben het recht hun producten tegen hogere prijzen voor de export te verkopen, terwijl degenen die wijnen van bescheidener kwaliteit produceren, de vinhos de ramozijn beperkt tot de interne markt. 

De Markies van Pombal was ook verantwoordelijk voor het verhogen van de belastingen. Een van zijn meest onpopulaire maatregelen. 

Al deze hervormingen wekten de woede op van de adel en de Jezuïeten, wat uitmondde in grote conflicten. 

Volledige bevoegdheden

Op 1 november 1755 trof een verschrikkelijke aardbeving het mooie Lissabon. Geconfronteerd met de terreur barricadeerde koning José I zichzelf in zijn paleis in Belèm en gaf volledige bevoegdheden aan Marquês do Pombal. 

Terwijl de overlevenden een vloedgolf en verschillende branden moesten trotseren, nam de markies de organisatie van de stad over. Als eerste minister van het koninkrijk organiseert hij de redding van de bevolking, kondigt hij ophanging af voor dieven en plunderaars, bepaalt hij de prijs van voedsel en materialen, en helpt hij de lichamen in de oceaan te dumpen om epidemieën te voorkomen. 

De schade van de ramp is aanzienlijk. De Markies nam de belangrijke beslissingen om de stad te herbouwen. Met de hulp van Portugese en buitenlandse ingenieurs maakte zijn wederopbouwplan het mogelijk de stad in één jaar te herbouwen; rechtere straten, verschillende administratieve gebouwen gebouwd, gebruik van azulejo om huizen tegen brand te beschermen en de oprichting van de baixa. Lissabon werd toen een van de mooiste Europese hoofdsteden. 

De markies van Pombal, een vrijmetselaar, probeerde de katholieke invloed weg te nemen. Daarom besloot hij de jezuïeten uit Portugal te verdrijven en dwong hij het koninklijk gezag tot een soort inquisitie. In 1960 richtte hij ook de Koninklijke Schatkist, de Koninklijke Pers en de Handelsschool op. 

Zijn achteruitgang

Op het hoogtepunt van zijn carrière wakkerde Marquês do Pombal, die het land sinds 1750 met ijzeren vuist regeerde, jaloezie en wrok aan. De adel haatte hem en verweet hem zijn machtsmisbruik. 

Bij de dood van koning Don José I zijn de vijanden van de markies actief bij koningin Maria I, die haar vader opvolgt. De jonge koningin was het niet eens met de maatregelen en het beleid van de markies en beschuldigde hem van machtsmisbruik en misdaden. Zij besloot hem te ontslaan en veroordeelde hem tot ballingschap vanwege zijn hoge leeftijd (80 jaar). 

O Marquês do Pombal overleed op 8 mei 1782 op zijn landgoed in Pombal.